Koło zębate to jeden z tych elementów maszyn, których nie sposób pomylić. Charakterystyczny dysk o ząbkowanej krawędzi jest ważną część przekładni, które można spotkać między innymi w samochodach, sprzęcie budowlanym i rolniczych oraz w urządzeniach produkcyjnych. Koła zębate można podzielić na wiele różnych rodzajów, biorąc pod uwagę ich specyficzny układ zębów. Dowiedz się więcej na ich temat.
Jak zbudowane jest koło zębate?
Choć koło zębate wydaje się być jednolitym elementem, to w jego budowie można wymienić trzy pomniejsze części. Są to:
- piasta – centralna część koła, służąca osadzeniu go na wale maszyny
- wieniec – zewnętrzna cześć koła, czyli jego krawędź pokryta zębami
- łącznik – część znajdująca się między piastą a wieńcem, służąca ich trwałemu połączeniu.
Specyficzną odmianą koła zębatego jest zębnik, który nie posiada łącznika, a wieniec pełni w nim jednocześnie rolę piasty. Koła tego typu są zazwyczaj bardzo niewielkich rozmiarów.
Rodzaje kół zębatych
Koła zębate dzielimy na poszczególne rodzaje biorąc pod uwagę przede wszystkim kształt zębów na wieńcu. W ten sposób wyróżniamy między innymi koła:
- o zębach prostych – naciętych równolegle do osi koła
- o zębach skośnych – naciętych pod określonym kątem do osi koła,
- o zębach daszkowych – na szerokości koła uzębienie składa się z odcinków zębami skośnymi lewymi lub prawymi,
Ponadto koła można podzielić ze względu na kształt ich bryły na koła walcowe oraz stożkowe.
Wspomniany zębnik nie jest jedynym specyficznym rodzajem koła zębatego. Jest nim również koło ogniwowe, którego wieniec został obrobiony w taki sposób, by mieściły się na nim ogniwa łańcucha. Koła tego typu wykorzystywane są między innymi w przemyśle mięsnym oraz branży budowlanej. Co ciekawe elementy, stosowane w przekładniach o przełożeniu zmiennym mogą mieć kształt np. owalu, wciąż jednak nazywane są kołami zębatymi.
Jak wytwarzane są koła zębate?
Koła zębate jako elementy narażone na działanie wysokich obciążeń, tarcia czy temperatury, muszą odznaczać się odpowiednimi parametrami wytrzymałościowymi. Przez długi czas wytwarzano je wyłącznie ze stali i innych metali, dziś jednak coraz chętnie odchodzi się od nich na rzecz tworzyw sztucznych takich jak poliamidy czy poliacetal. W produkcji tego typu elementów specjalizuje się firma CMPlast. Są one nie tylko bardzo wytrzymałe i odporne na działanie niesprzyjających warunków środowiskowych, ale również bardzo lekkie, dlatego nie obciążają konstrukcji maszyny.