Zrównoważona dieta, to podstawa dobrego zdrowia i samopoczucia. Codziennie na naszych talerzach musi znaleźć się odpowiednia ilość witamin i składników mineralnych, aby organizm mógł funkcjonować prawidłowo. Trzeba zwracać uwagę na to, po jakie produkty spożywcze sięgamy i w jakim czasie spożywamy poszczególne posiłki. Niestety w niektórych, zwłaszcza gotowych produktach znajduje się zbyt duża ilość soli, która zwiększa ilość sodu w organizmie. To z kolei powoduje szereg schorzeń. Zarówno nadmiar, jak i niedobór sodu jest niebezpieczny dla organizmu, dlatego warto dowiedzieć się czy dieta bez soli jest dla nas odpowiednia.
Niedobór sodu w organizmie
Sód jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, dlatego niemożna go całkowicie wyeliminować z diety. Niedobór sodu zwany fachowo hiponatremią może prowadzić do śmierci. Sód jest jednym z najważniejszych elektrolitów – obok potasu i chloru, z którymi to odpowiada za utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej. Ponadto sód z potasem reguluje napięcie mięśniowe i wpływa na przewodzenie bodźców w komórkach nerwowych. To właśnie sód zatrzymuje wodę w organizmie i bierze udział w transporcie cukrów oraz aminokwasów.
Najczęstszą przyczyną niedoboru sodu jest odwodnienie organizmu np. w wyniku intensywnego pocenia się podczas wysiłku fizycznego lub zatrucia pokarmowego czy też przedawkowania leków moczopędnych. Niedobór sodu może być również spowodowany przez niedoczynność tarczycy i niedoczynność nadnerczy, a także niewydolność serca, marskość wątroby lub choroby nerek. Leczenie hiponatremi polega na uzupełnianiu niedoborów sodu w diecie. Trzeba pamiętać, że im dłużej rozwijała się choroba tym wolniej należy wyrównywać poziom sodu, gdyż zbyt szybki wzrost pierwiastka może doprowadzić do poważnych powikłań. Sód niedobór tego pierwiastka jest uzupełniany wraz z poziomem potasu.
Nadmiar sodu w organizmie
Częściej niż z niedoborem sodu spotykamy się z jego nadmiarem i chociaż sód w diecie pełni ważną rolę, to nie można go przedawkować. Hipernatremia czyli nadmiar sodu w organizmie, jest powodowany utratą czystej wody przez organizm między innymi w wyniku: wysokiej gorączki, biegunki, wymiotów czy też wzmożonego katabolizmu i nadczynnością tarczycy lub zaburzeniami hormonalnymi. Najczęściej jednak nadmiar sodu wynika z błędów dietetycznych, a mianowicie wysokiego spożycia soli oraz małej ilości przyjmowanych płynów (zwłaszcza przez małe dzieci, osoby starsze i nieprzytomne).
Co trzeba wiedzieć?
Nadmiar sodu nie zagraża tak szybko i bezpośrednio zdrowiu i życiu jak niedobór, jednak również niesie ze sobą bardzo poważne konsekwencje dla organizmu. Gdy w naszym ciele pojawi się zbyt duża ilość tego pierwiastka zwiększa się ilość wody wydalanej z moczem, obciążone zostają nerki oraz wątroba. Ponadto występuję bardzo duże ryzyko podniesienia się ciśnienia tętniczego krwi, co z kolei wiąże się się zwiększonym ryzykiem wystąpienia zawału i udaru mózgu. Nadmiar sodu powoduje też powstawanie obrzęków, w wyniku zatrzymania się wody w organizmie, a także powstawania kamieni nerkowych. Ponadto zbyt duża ilość tego pierwiastka w organizmie zwiększa również ryzyko wystąpienia: cukrzycy, miażdżycy oraz osteoporozy, otyłości, a także raka żołądka. Leczenie hipernatremii wynikającej z odwodnienia organizmu polega na podawaniu pacjentowi płynów nawadniających z bardzo niską zawartością sodu. Lekarz może również podjąć decyzję o podaniu leków odwadniających w celu zwiększania utraty sodu przez nerki.
Dieta niskosodowa zalecana jest wszystkim i polega ona przede wszystkim na ograniczeniu stosowania soli.
Dieta bez soli
Sól kuchenna jest głównym źródłem sodu dla naszego organizmu. Dzięki soli możemy wyrównać poziom niedoboru sodu, jednak o wiele częściej powoduje ona jego podwyższenie. Musimy więc pamiętać, że sód pod postacią soli odnajdziemy w innych produktach spożywczych. Chlorek sodu znajduje się miedzy innymi w: produktach zbożowych takich jak pieczywo i makarony, w mięsie i jego przetworach np. wędlinach, konserwach, a także w produktach mlecznych i warzywach konserwowych. Uważać należy też na jaja oraz podroby. Najwięcej soli, a co za tym idzie również sodu znajduje się w żywności wysokoprzetworzonej, gotowej do szybkiego spożycia takie jak uwielbiane przez wielu z nas fast foody (taka żywność jest niezdrowa także pod innymi względami). Być może większości trudno sobie wyobrazić dietę bez soli, jednak należy ograniczać jej stosowanie do minimum.
Dieta bezsolna wskazana jest szczególnie osobom z wysokim ciśnieniem tętniczym, bowiem nadmiar sodu wpływa na jego wzrost.
Jak ograniczyć sól?
Z pewnością nie jest łatwo wyeliminować sól ze swojej codziennej diety i nie da się tego zrobić całkowicie. Jednak należy zacząć jak najszybciej ograniczyć jej stosowanie. Warto zacząć od metody małych kroczków i podczas gotowania używać coraz to mniejsze ilości soli. Należy też walczyć z pokusą sięgania po produkty wysokoprzetworzone np. chipsy czy inne solone przekąski. Z naszych kuchennych szafek powinny zniknąć także przyprawy zawierające glutaminian sodu np. kostki rosołowe. Musimy również unikać smażenia w szczególności na głębokim tłuszczu oraz, co bardzo ważne, przypalania potraw. Do gotowania owoców, warzyw i makaronów trzeba używać dużej ilości wody, a przy tym uważać aby nie przegotowywać i nie przegrzewać potraw. Zbyt długie gotowanie i wysoka temperatura niszczy witaminy i inne wartości odżywcze.
Najlepszą metodą gotowania w diecie bez soli jest gotowanie na parze. Warzywa, owoce czy mięso nie są zanurzane w wodzie, dzięki czemu nie są z nich wypłukiwane witaminy i minerały, a w pełni zostają w produktach. W ten sposób dania w pełni zachowują smak oraz aromat i nie trzeba ich dodatkowo dosalać. Warto zatem kupić naczynia do gotowania na parze, a przepisy na potrawy bez soli znajdziemy np. tutaj.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!